Η γλώσσα ραπανούι είναι μια ανατολική πολυνησιακή γλώσσα που μιλιέται στο νησί του Πάσχα στον Ειρηνικό ή αλλιώς Ραπα Νούι που σημαίνει 'μεγάλος βράχος' στα ντόπια ,από περίπου 2500 άτομα.
Βρίσκεται σε κίνδυνο εξαφάνισης αφού πολλοί από τους ενήλικους ομιλητές μιλούν ισπανικά ενώ άλλοι μαθαίνουν τα ραπανούι σε μεγαλύτερη ηλικία.
Πιστεύται ότι η γλώσσα της γραφής ρόνγκο ρόνγκο που βρέθηκε είναι τα ραπανούι.
Τα ραπανούι μοιάζουν πολύ με τα χαβανέζικα και χρησιμοποιούν λίγο πολύ τα ίδια γράμματα.
Το νησί του Πάσχα βρίσκεται στον Ειρηνικό Ωκεανό ανατολικά της Χιλής στην οποία και ανήκει.Πάνω στο νησί είναι τα διάσημα 'μόαι' ,ανθρώπινες μορφές λαξευμένες σε βράχους οι οποίες απεικονίζουν θεοποιημένους προγόνους.
γραμματική
Όπως όλες οι πολυνησιακές γλώσσες τα ραπανούι έχουν λίγα σύμφωνα και στη γραμματική τους σημαντικό ρόλο παίζει ο διπλασιασμός των λέξεων.
διπλασιασμός
Στα ραπανούι δεν υπάρχουν συγκεκριμένες λέξεις για τα χρώματα,τα οποία αποδίδονται με το διπλασιασμό μιας λέξης.
Π.χ. το άσπρο χρώμα αποδίδεται με το διπλασιασμό της λέξης 'αυγή,tea.'
Οπότε tea tea =άσπρο
Επίσης ο διπλασιασμός μπορεί να δώσει τον πληθυντικό του υποκειμένου και του αντικειμένου κσι διπλασιασμός της τελευταίας συλλαβής του ρήματος αποδίδει επίσης τον πληθυντικό του.
σύνθετες λέξεις
Λέξεις που δεν υπήρχαν στα παλαιά ραπανούι αποδίδονται με σύνθετες λέξεις.
λεξιλόγιο
αριθμοί
Στα ραπανούι όλοι οι αριθμοί παίρνουν μπροστά το ka.
Iorana! καλημέρα,καλησπέρα
Pepe hoe? Τί κάνεις;
Maururu -Ευχαριστώ
Ko ai tou ingoa? Πώς σε λένε;
'atua=θεός
ariki=αρχηγός,βασιλιάς
maunga=βουνό
matu'a=πατέρας
tangata=άνθρωπος
nui=μεγάλος
nui nui=τεράστιος
σχετικές γλώσσες
χαβανέζικα μαορί
σχετικό αλφάβητο
ρόνγκο ρόνγκο
Το νησί του Πάσχα βρίσκεται στον Ειρηνικό Ωκεανό ανατολικά της Χιλής στην οποία και ανήκει.Πάνω στο νησί είναι τα διάσημα 'μόαι' ,ανθρώπινες μορφές λαξευμένες σε βράχους οι οποίες απεικονίζουν θεοποιημένους προγόνους.
 |
| τα αγάλματα μόαι |
γραμματική
Όπως όλες οι πολυνησιακές γλώσσες τα ραπανούι έχουν λίγα σύμφωνα και στη γραμματική τους σημαντικό ρόλο παίζει ο διπλασιασμός των λέξεων.
διπλασιασμός
Στα ραπανούι δεν υπάρχουν συγκεκριμένες λέξεις για τα χρώματα,τα οποία αποδίδονται με το διπλασιασμό μιας λέξης.
Π.χ. το άσπρο χρώμα αποδίδεται με το διπλασιασμό της λέξης 'αυγή,tea.'
Οπότε tea tea =άσπρο
Επίσης ο διπλασιασμός μπορεί να δώσει τον πληθυντικό του υποκειμένου και του αντικειμένου κσι διπλασιασμός της τελευταίας συλλαβής του ρήματος αποδίδει επίσης τον πληθυντικό του.
σύνθετες λέξεις
Λέξεις που δεν υπήρχαν στα παλαιά ραπανούι αποδίδονται με σύνθετες λέξεις.
- patia ika = (‘ακόντιο ψάρι’) = καμάκι
- patia kai = (‘ακόντιο φαγητό’) =πηρούνι
- kiri vaʻe = (‘δέρμα πόδι’) =παπούτσι
- manu patia =(‘πουλί ακόντιο’) =σφήκα
- pepe hoi = (‘κάθισμα άλογο’) =σέλα
- pepe noho =(‘κάθισμα μένω’) =καρέκλα
λεξιλόγιο
αριθμοί
- (ka) tahi
- (ka) rua
- (ka) toru
- (ka) ha
- (ka) rima
- (ka) ono
- (ka) hitu
- (ka) va’u/varu
- (ka) iva
- (ka) aŋahuru
Στα ραπανούι όλοι οι αριθμοί παίρνουν μπροστά το ka.
Iorana! καλημέρα,καλησπέρα
Pepe hoe? Τί κάνεις;
Maururu -Ευχαριστώ
Ko ai tou ingoa? Πώς σε λένε;
'atua=θεός
ariki=αρχηγός,βασιλιάς
maunga=βουνό
matu'a=πατέρας
tangata=άνθρωπος
nui=μεγάλος
nui nui=τεράστιος
σχετικές γλώσσες
χαβανέζικα μαορί
σχετικό αλφάβητο
ρόνγκο ρόνγκο
No comments:
Post a Comment